درمان درد عصب سیاتیک کمر و پا با فیزیوتراپی، علائم و علت‌ها
سیاتیک معمولاً یک بیماری نیست بلکه نشانه‌ای است بر یک رخداد غیرطبیعی است. این حالت توسط افراد برای توصیف شرایط مختلف استفاده می‌شود. برخی اشخاص از این واژه برای توصیف هر نوع دردی که از ناحیه‌ی پایین کمر شروع می‌شود و به سمت پا پخش می‌شود، استفاده می‌کنند. افراد دیگر از واژه‌ی سیاتیک بطور خاص برای تشریح وضعیتی که دیسک کمر در ناحیه‌ی پایین کمر دچار فتق می‌شود و موجب فشار در ریشه‌های عصبی می‌گردد، استفاده می‌کنند.
فهرست مطالب
علت‌ها و دلایل سیاتیک
دلایل سیاتیک شامل موارد زیر می‌باشد:
- دیسک کمر: دیسک کمر زمانی رخ می‌دهد که نوکلئوس پالپوزوس که ماده‌ی ژل‌مانند داخلی یک دیسک بین مهره‌ای است، در میان حلقه فیبری که لبه‌ی بیرونی و سخت ساختار لاستیک مانند می‌باشد، دچار شکست می‌شود. درد، رایج‌ترین نشانه است، هرچند فشار و التهاب عصبی می‌تواند موجب سایر علائم از جمله بی‌حسی، مورمور شدن و یا ضعف در انداح تحتانی شود. زمانی که دیسک در بخش پایینی ستون فقرات دچار پارگی شود، می‌تواند منجر به سیاتیک گردد.
- تنگی کانال نخاعی: تنگی کانال نخاعی به تنگ‌شدگی ستون فقرات اشاره دارد و زمانی رخ می‌دهد که استخوان‌های کمر شما یعنی استخوان‌های مهره، نخاع یا اعصابی که از آن به عضلات گسترش می‌یابند را متراکم می‌کند. تنگی کانال نخاعی می‌تواند هر ناحیه‌ای از کمر را تحت تاثیر قرار دهد، اما غالباً در قسمت پایین ستون فقرات اتفاق می‌افتد. این عارضه در پایین کمر می‌تواند موجب بروز سیاتیک شود. انجام حرکات کششی برای سیاتیک و نیز سایر ورزش‌ها ممکن است به تسکین آن کمک کند.
- سندرم پیریفورمیس: اختلال اعصاب و عضلات که زمانی رخ می‌دهد که عضله پیریفورمیس که در نزدیکی مفصل لگن در باسن قرار گرفته، عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد. عصب سیاتیک ضخیم و بلند می‌باشد و در امتداد یا از میان پیریفورمیس در پایین پشت ران و ساق پا عبور کرده و به شبکه‌ای از اعصاب کوچک‌تر منشعب می‌شود و در نهایت به پا منتهی می‌گردد.
- سایر شرایط: سیاتیک همچنین می‌تواند در اثر آرتروز یا خارهای استخوانی ایجاد شود. تومورها نیز می‌توانند موجب ایجاد فشار بر ریشه‌های عصبی یا نخاع گردند. صدمات ناشی از ضربه بر ستون فقرات می‌تواند منجر به این عارضه شود. گاهی اوقات بارداری سبب سیاتیک می‌گردد. تمرین‌های خاص و ملایم و تمرینات کششی سیاتیک بعضی مواقع در طول بارداری توصیه می‌شود.
علائم و نشانه‌های سیاتیک
علائم معمول سیاتیک، دردی است که در پایین کمر یا ستون فقرات شروع می‌شود و به سمت باسن گسترش می‌یابد. درد از آنجا به پشت پاها امتداد پیدا می‌کند. این درد ممکن است در بسیاری از نواحی که اعصاب سیاتیک وجود دارد، احساس شود، اما غالباً در مسیری حرکت می‌کند که از ناحیه‌ی پایین کمر نشأت گرفته و به طرف باسن و پشت پاها حرکت می‌کند. ورزش‌های ملایم سیاتیک برای کم کردن این فشار می‌توانند گاهی اوقات مفید باشند.
میزان دردی که سیاتیک موجب آن می‌شود از خفیف تا طاقت‌فرسا متغیر می‌باشد. این احساس می‌تواند مانند یک درد، سوزش شدید یا یک شوک الکتریکی باشد. گاهی اوقات با سرفه و عطسه کردن بدتر می‌شود. نشستن‌های طولانی مدت می‌تواند موجب افزایش علائم گردد. حرکات کششی سیاتیک برای کم کردن این فشار می‌تواند در بعضی مواقع سودمند باشد. در بیشتر موارد، تنها یک طرف از بدن درگیر می‌شود.
برخی افراد مبتلا به سیاتیک دچار ضعف، مور مور شدن یا بی‌حسی عضلانی در پایین اندام در طرف متأثر هستند. همچنین ممکن است بی‌حسی و مور مور شدن در قسمتی از پا و درد در بخش دیگری از آن وجود داشته باشد. سیاتیک ورزش و حرکات کششی سیاتیک گاهی اوقات می‌تواند به کم کردن بی‌حسی و مور مور شدن کمک کند.
روش‌های تشخیصی
پزشکان معمولاً سیاتیک را از طریق معاینه‌ی بدنی کامل و گرفتن سابقه‌ی علائم بیمار تشخیص می‌دهند. بطور معمول اگر بیمار درد منشعب به یک پا که در سیاتیک متداول می‌باشد، و حداقل یکی از علائم درگیری عصب را داشته باشد، می‌توان سیاتیک را تشخیص داد.
آزمایش تشخیصی که اغلب استفاده می‌شود بلند کردن مستقیم پا برای تشخیص نشانه‌ی لازِک است. این نشانه در صورتی که درد در عصب سیاتیک زمانی ایجاد شود که پا مستقیم بین ۳۰ تا ۷۰ درجه بلند شود، مثبت می‌باشد. آزمایش لازک در تقریباً ۹۰ درصد بیماران مبتلا به سیاتیک مثبت است، هرچند حدود سه چهارم از افرادی که نتیجه‌ی آزمایش آنها مثبت است، دچار این بیماری نیستند.
با اینکه آزمایش تصویربرداری معمولاً برای تشخیص سیاتیک مورد استقاده قرار نمی‌گیرد، گاهی اوقات آزمایش‌هایی مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن می‌تواند به یافتن اینکه چه عاملی سبب این عارضه شده است، (برای مثال فتق دیسک کمر)کمک کند.
درمان
داروها
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی: این داروها بصورت بدون نسخه در دسترس بوده و به کنترل درد سیاتیک و نیز کاهش التهاب کمک می‌کنند. برخی از انواع متداول این داروها عبارتند از ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن.
- شل‌کننده‌های عضلانی: این داروها تنها با نسخه در دسترس بوده و ممکن است پزشک شما برای کمک به کم کردن اسپاسم عضلانی آنها را پیشنهاد کند. نمونه‌هایی از این داروها عبارتند از سیکلوبنزاپرین (فلکسریل) و متوکاربامول (روباکسین).
- مواد مخدر: این داروها نیاز به نسخه‌ی پزشک دارد و معمولاً به علت اعتیادآوری آنها تنها در صورت درد شدید سیاتیک استفاده می‌شوند. نمونه‌های آن هیدروکودون (ویکودین) و اکسی‌کودون (پرکوست) می‌باشند.
- داروهای ضدافسردگی: برخی از انواع درد با داروهایی که برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند، تسکین می‌یابند. برای این داروها نسخه‌ی پزشک الزامی است. نمونه‌های آن ونلافاکسین (افکسور) و دولوکستین (سیمبالتا) می‌باشد.
- داروهای ضد صرع: ممکن است پزشک داروهایی را تجویز نماید که برای بیماری صرع استفاده می‌شوند تا به کنترل درد سیاتیک کمک کند. نمونه‌ای از این داروها گاباپنتین (نورونتین) است.
گرما یا یخ
اگر درد شما در نتیجه‌ی اسپاسم عضلانی و یا سندرم پیریفورمیس باشد، از کیسه‌ی یخ یا گرما (به شکل پد گرمازا یا بطری آب گرم با ۴۰ درجه سانتی‌گراد حرارت)، هر کدام که احساس بهتری به شما می‌دهد، استفاده نمایید. هر بار بین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه از آن استفاده کنید تا پوست فرصت بازیابی داشته باشد، بویژه اگر از یخ استفاده می‌شود. هرچه درد بیشتر بصورت موضعی باشد، استفاده از گرما یا یخ سودمندتر خواهد بود.
فیزیوتراپی
بعد از اینکه درد شدید سیاتیک شروع به بهبود پیدا می‌کند، ممکن است پزشک شما فیزیوتراپی یا نوع دیگری از توان‌بخشی را برای کمک به پیشگیری از مصدومیت‌های بیشتر توصیه نماید. این فعالیت‌ها معمولاً عبارتند از:
- ورزش‌هایی برای تقویت کمر و عضلات شکم که به قوی کردن کمر کمک می‌کند. ورزش‌های سیاتیک برای بهبود شما بسیار مهم می‌باشند.
- ورزش‌هایی برای بهبود یا حفظ انعطاف‌پذیری. حرکات کششی سیاتیک می‌تواند به بهبود انعطاف‌پذیری شما کمک کند.
- یادگیری روش‌هایی برای اصلاح وضعیت قرارگیری بدن.
جهت مشاهده ورزش‌های مخصوص متخصصین فیزیوتراپی برای رفع درد سیاتیک کلیک کنید.
(درمان دستی)
کمک منحصر بفردی که با درمان دستی انجام می‌پذیرد تمرکز بر حرکات با دست بر روی مفاصل می‌باشد. درمانگرها به عنوان ارائه‌دهندگان مراقبت‌های اولیه در نظر گرفته می‌شوند و بدون مراجعه به پزشک می‌توان نزد آنها رفت. بعد از گرفتن سابقه‌ی پزشکی بیمار و معاینه‌ی بدنی که غالباً شامل آزمایش‌های اشعه ایکس و MRI می‌باشد، یک برنامه‌ی درمانی تعیین می‌گردد. درمانگرها با ایجاد اصلاحاتی در مفاصل از طریق اعمال فشار برای باز کردن گره‌ها به دنبال کاهش محدودیت مفصل هستند. بهبود حرکت مفصل موجب کاهش التهاب و افزایش دامنه‌ی حرکتی می‌گردد.
بریس کمر
بریس می‌تواند برای اکثر دردهای سیاتیک تسکین‌دهنده‌ی بسیار خوبی باشد. افرادی که بیشترین منفعت را از این طریق بدست می‌آورند، آنهایی هستند که زمانی که یک حوله یا ملافه (بصورت تا شده از طول) را محکم به دور شکم و کمر خود می‌پیچانند، احساس کمتر شدن درد می‌کنند. اگر این آزمایش ساده موجب کم شدن درد شما شود، باید از بریس کمر برای کوتاه مدت استفاده کنید. بریس‌های کمر و داشتن عضلات اصلی قدرتمند به اجتناب از عود مجدد این درد در آینده کمک می‌کند.
ماساژ درمانی
عضلات ستون فقرات اغلب در اسپاسم عضلانی که بطور مطلوبی به تکنیک‌های بافت نرم از جمله ماساژ درمانی پاسخ می‌دهند، بروز پیدا می‌کنند. شما باید به دنبال یک ماساژ درمانگر خبره باشید تا به شما در درمان سیاتیک کمک کند.
طب سوزنی
طب سوزنی یک منبع موثر برای تسکین درد در طول بیش از ۵۰۰۰ سال بوده است. در حالی که نمی‌توان چگونگی کارکرد این روش را درک کرد، اما طب سوزنی می‌تواند به رهایی از درد به شما کمک کند.
اولتراسوند
امواج صوتی ایجاد شده توسط دستگاه اولتراسوند با افزایش گردش خون و گرم کردن ملایم عضلات، می‌تواند به کاهش زمان مورد نیاز برای بهبود و کم کردن سفتی و عدم انعطاف‌پذیری عضلات منجر شود.
تحریک الکتریکی عصب (TENS)
در برخی موارد استفاده از مقدار کم و کنترل شده‌ی برق می‌تواند موجب کاهش شدت و مقدار اسپاسم‌های عضلانی شود و به ترشح اندورفین‌های ضد درد کمک کند که شبیه به ورزش‌های هوازی عمل می‌کند.
بیوفیدبک
بیوفیدبک روشی برای افزایش بهبودی از طریق ارتباط ذهن و بدن می‌باشد. این روش غالباً برای مدیریت استرس مورد استفاده قرار می‌گیرد. ایده‌ی آن فراگیری کنترل بروز درد است. اعتبار این روش برای تسکین درد بطور کامل مورد مطالعه قرار نگرفته، اما برای بیماران موثر بوده است.
جراحی
عمل جراحی معمولاً تنها در صورتی استفاده می‌شود که فشار به عصب موجب ضعف شدید، از دست دادن کنترل روده و مثانه و یا دردی که در حال افزایش است شده و علیرغم انجام سایر درمان‌ها بهبود پیدا نمی‌کند. روش‌های جراحی را می‌توان برای برداشتن بخشی از دیسکی که دچار فتق گردیده و عصب را تحت فشار قرار می‌دهد و یا زائده‌ی استخوانی که موجب فشار می‌گردد، مورد استفاده قرار داد.
