درمان دررفتگی مچ پا بدون جراحی

وارد آمدن هر گونه ضربه یا صدمه قوی به مفصل مچ پا باعث می‌شود اتصال بین استخوان‌هایی که در کنار هم قرار دارند، از دست برود و در نتیجه منجر به دررفتگی مچ پا شود. خیلی وقت‌ها دررفتگی مچ پا با یک پیچ‌خوردگی، شکستگی یا پارگی مجموع رباط‌های جانبی مچ پا همراه است. دررفتگی مچ پا می‌تواند فوقانی، خلفی و یا قدامی باشد.

دررفتگی مچ پا

دررفتگی مچ پا عارضه‌ای نادر است و در اکثر موارد با یک شکستگی همراه است. مچ پا مفصلی بسیار قوی و پیچیده است، به همین دلیل به ندرت دچار دررفتگی می‌شود. علت دررفتگی می‌تواند یک ضربه غیرمستقیم باشد که باعث می‌شود مچ پا به طور غیرطبیعی خم شود یا پیچ بخورد. دررفتگی مچ پا عارضه بسیار دردناکی است. دررفتگی می‌تواند در هر جهتی رخ دهد؛ به این معنی که تمامی رباط‌های یک جهت پا، پاره می‌شوند و این باعث دررفتگی مچ پا می‌گردد. دررفتگی معمولاً در ناحیه خارجی مچ پا که در آن سه رباط وجود دارد، رخ می‌دهد. این رباط‌ها اغلب در حین پیچ‌خوردگی مچ پا آسیب می‌بینند.

علائم دررفتگی مچ پا

• درد ناگهانی و شدید
• ناتوانی در استفاده از مچ پا
• مچ پا کج و یا بدشکل به نظر می‌رسد زیرا استخوان‌های تیبیا و فیبولا اتصال بین خود را از دست داده‌اند.
• مچ پا نسبت به لمس کردن حساس است.
• مچ پا متورم شده است.
• در مواردی که عصب‌ها آسیب دیده باشند، بی‌حسی و احساس سوزن سوزن شدن به وجود می‌آید.
• اگر جریان خون مچ پا کاهش یابد، ممکن است پا احساس سرد شدن کند و به رنگ آبی یا سفید درآید.

علل دررفتگی مچ پا

ورزشکارانی که در ورزش‌های برخوردی بازی می‌کنند و بخصوص آن ورزشکارانی که محافظ مچ پا نمی‌پوشند، بیشتر در معرض خطر این آسیب قرار دارند. بازیکنان بیس‌بال، دوندگان صحرانوردی به دلیل دویدن روی سطح‌های ناهموار و پست و بلند، ورزشکارانی که مچ پای آنها قبلاً دچار آسیب شده است و ... نمونه‌های افرادی هستند که در معرض خطر دررفتگی مچ پا قرار دارند. افرادی که به بیماری ورم مفاصل مبتلا هستند و عضلات ضعیفی دارند نیز در معرض خطر این آسیب قرار دارند.

درمان دررفتگی مچ پا

در صورتی که دررفتگی مچ پا با شکستگی استخوان تیبیا یا تالوس همراه باشد، می‌تواند یک آسیب جدی به شمار آید. اغلب بیماران به مدت چندین هفته قادر به راه رفتن نیستند و عدم درمان صحیح می‌تواند منجر به بدشکلی مچ پا و همچنین درد طولانی‌مدت شود. انتخاب روش درمان به نوع دررفتگی که می‌تواند جزئی یا کامل باشد و به شکسته شدن یا نشدن استخوان‌های مچ پا بستگی دارد.

• سرما درمانی- دررفتگی مچ پا، چه جزئی باشد و چه کامل، عارضه‌ای بسیار دردناک است. شدت درد اغلب به دلیل خونریزی زیرپوستی است. اگر بلافاصله بعد از وارد آمدن ضربه، یک کیسه یخ روی مچ پا قرار داده شود، خونریزی زیرپوستی تا حد زیادی کاهش می‌یابد. یخ گذاشتن باید به مدت ۷۲ ساعت همچنان ادامه یابد. کیسه یخ باید به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه روی مچ پا قرار داده شود، سپس برداشته و کمی بعد دوباره گذاشته شود. سرما درمانی به کاهش درد و همچنین جلوگیری از خونریزی و متورم شدن مچ پا کمک می‌کند. با کاهش خونریزی و تورم، زمان بهبودی تسریع می‌یابد.
• گرمادرمانی- گرمادرمانی شامل استفاده از پدهای گرم‌کننده یا اعمال مستقیم دستگاه مادون قرمز بر روی مفصل مچ پا است. گرمادرمانی برای درد مزمن و دردهایی که برای مدت زمان طولانی تسکین نیافته‌اند، توصیه می‌شود. گرمادرمانی اغلب به بهبود گردش جریان خون کمک می‌کند. در ۲ تا ۳ هفته‌ی ابتدایی دررفتگی مچ پا، نباید از گرما درمانی استفاده کرد.

درمان دررفتگی مچ پا با جااندازی بسته

نیمه‌دررفتگی یا دررفتگی جزئی مچ پا با روش جااندازی بسته با موفقیت قابل درمان است. در بیماران لاغر این روش بسیار کارآمد است و استخوان‌های جابجا شده را به موقعیت طبیعی خود بازمی‌گرداند. جااندازی دررفتگی مچ پا در بیماران چاق، اغلب کاری دشوار است. جااندازی بسته برای بیمارانی که یک شکستگی جزئی و پایدار (استخوان خرد نشده باشد) در استخوان تیبیا، فیبولا یا تالوس دارند، اغلب با موفقیت انجام می‌شود. اگر شکستگی استخوان مچ پا جزئی یا کامل و همچنین باعث خرد شدن استخوان شده باشد، روش جااندازی با شکست مواجه می‌شود. جااندازی بسته اغلب تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. اگر این کار تحت بی‌حسی انجام شود ممکن است شکست بخورد زیرا احتمال دارد عضلات اندکی شُل شوند و یا برعکس سفت بمانند و اصلاً آزاد و شُل نشوند. این روش در اتاق جراحی و تحت بی‌هوشی عمومی انجام خواهد شد. اگر روش جااندازی بسته شکست خورد، اغلب به دنبال آن جااندازی باز (برش پوست و عمل باز) انجام خواهد شد.

بستن مچ پا با گچ و بریس‌های (مچ‌‌بند) طبی

 بلافاصله بعد از جااندازی بسته، مفصل مچ پا در گچ یا بریس قرار داده می‌شود. گچ یا بریس باید به مدت ۴ تا ۶ هفته باقی بماند و باز نشود. بعد از گذشت ۲ هفته و ۴ هفته، پزشک مچ پا را معاینه می‌کند تا ببیند مفصل به جای خود بازگشته یا خیر. اگر دررفتگی پیچیده باشد یا دوباره مچ پا پیچ بخورد، برای درمان آن باید از روش جااندازی باز و عمل جراحی استفاده کرد.

درمان دررفتگی مچ پا با درمان فیزیکی

بعد از اینکه دررفتگی مچ پا بهبود یافت، به بیمار توصیه می‌شود که درمان‌های فیزیکی را دنبال کند. معمولاً بعد از یک عدم تحرک طولانی مدت، عضلات پا و ساق پا ضعیف و خشک می‌شوند. مفصل مچ پا نیز بعد از عمل جراحی و عدم تحرک طولانی مدت (به دلیل استفاده از گچ یا بریس)، سفت می‌شود. درمان فیزیکی به بازیابی عضلات ساق پا و همچنین بهبود حرکت مفصل مچ پا کمک می‌کند.

دررفتگی مچ پا: پیش‌آگهی و بازیابی

ممکن است بیمار بعد از درمان کامل دررفتگی مچ پا همچنان احساس درد داشته باشد. ممکن است تست تصویربرداری رادیولوژی موقعیت رباط‌های مفصل مچ پا را به‌طور طبیعی نشان دهد، ولی بیمار همچنان در هنگام حرکت دادن مچ پایش احساس درد کند. هنگامی که دررفتگی مچ پا با روش جااندازی بسته درمان می‌شود، پیش‌آگهی (یکی از واژگان پزشکی است که برای بیان پیش‌بینی آینده یک بیماری به کار می‌رود) عالی است.

عمل جراحی اغلب منجر به خشک شدن مفصل مچ پا می‌شود و این به دلیل عدم تحرک طولانی‌مدت مچ پا است. خشکی مفصل باعث درد گرفتن آن می‌شود. دوره بازیابی برای بهبودی کامل دررفتگی مچ پا حدود ۶ تا ۸ هفته است. اگر دررفتگی با شکستگی استخوان تیبیا یا تالوس همراه باشد، دوره بهبودی طولانی‌تر می‌شود و حدود ۸ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد. بعد از گذشت ۱۲ تا ۱۶ هفته بیمار می‌تواند فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرد.