نوروپاتی محیطی:علت،علائم و درمان با فیزیوتراپی
نوروپاتی یک نوع اختلال عصبی می‌باشد که روی مقدار حساسیت و تحریک پذیری اعصاب دست و پا اثر می‌گذارد.علائم بیماری نوروپاتی در بیماران متفاوت است و همه افراد نشانه‌های یکسانی نخواهند داشت به این علت که درگیری عصبی در آن‌ها می‌تواند متغیر باشد.در هر صورت باید علائم بیماری متوقت و درمان شود. افرادی که به نوروپاتی محیطی مبتلا هستند ممکن است با علائمی شامل خارش،بی‌حسی،دردهای سوزاننده و ضعف همراه باشند.درمان این بیماری با توجه به شدت ،علائم و شرایط بیمار متفاوت خواهد بود اما بسیاری از بیماران با درمان‌های مناسب بهبود پیدا خواهند کرد.
دلایل ابتلا به نوروپاتی محیطی چیست؟
بسیاری از دلایل مختلف می‌توانند باعث ابتلای فرد به نوروپاتی محیطی شوند. این دلایل می‌توانند ریشه فامیلی (به صورت مادرزادی) داشته یا اکتسابی (ایجاد شده پس از تولد) باشند.
نوروپاتی فامیلی
رایج‌ترین نوع نوروپاتی ارثی و فامیلی بیماری شارکو- ماری- توث (CMT) است که بر هر دوی اعصاب محرک و محیطی بدن تاثیر می‌گذارد. این بیماری باعث ایجاد ضعف در عضلات ناحیه پایین تنه می‌شود. علاوه بر این در نتیجه این شرایط ممکن است مشکلات ظاهری برای فرد در ناحیه پاها ایجاد گردد. این مشکل می‌تواند راه رفتن را برای فرد دشوار کرده و حتی باعث زمین خوردن فرد شود. در مراحل پیشرفته، این بیماری همچنین می‌تواند بر وضعیت عضلات دست‌ها نیز تاثیر گذارد. تا کنون درمان مشخصی برای این نوع نوروپاتی شناسایی نشده است.
نوروپاتی اکتسابی
نوروپاتی اکتسابی رایج‌ترین نوع نوروپاتی در بین افراد است. این مشکل می‌تواند دلایل متعدد به شرح زیر داشته باشد:
- وارد شدن ضربه: این شرایط شامل آسیب‌دیدگی یک‌باره در نتیجه یک اتفاق همچون زمین خوردن، تصادف با اتومبیل یا فعالیت ورزشی است. آسیب ایجاد شده در این شرایط می‌تواند باعث تحت فشار قرار گرفتن عصب به خاطر انجام حرکت‌های تکراری شده و فضای عبور اعصاب از کانال نخاعی را تنگ نماید.
- عفونت و مشکلات سیستم ایمنی: برخی از عوامل ویروسی و باکتریایی می‌توانند به اعصاب آسیب وارد کنند که برای مثال در این رابطه می‌توان از ویروس ایدز (HIV)، ویروس تب‌خال، و باکتری علت ابتلا به بیماری لایم نام برد. علاوه بر این برخی از مشکلات سیستم ایمنی می‌توانند بر وضعیت عملکرد اعصاب تاثیر داشته باشند. برای مثال سندرم گلین باره، لوپوس منتشر یا لوپوس اریتماتوس سیستمیک، و روماتیسم از عوامل تاثیرگذار بر این شرایط هستند.
- بیماری‌های سیستمیک: بیماری‌های سیستمیک نوع خاصی از بیماری‌ها هستند که بر وضعیت کل بدن تاثیر می‌گذارند. این بیماری‌ها شامل دیابت (علت اصلی ابتلا به نوروپاتی محیطی)، نارسایی کلیه، برخی از انواع سرطان، و نیز روماتیسم مفصلیهستند.
- مصرف دارو و قرار گرفتن در معرض مواد سمی: مصرف برخی داروها مثل داروهای قوی که برای درمان سرطان استفاده می‌شوند (شیمی درمانی)، می‌تواند به سیستم اعصاب محیطی آسیب وارد کند. علاوه بر این قرار گرفتن در معرض مواد سمی همچون فلزات سنگین (شامل سرب و جیوه) و نیز مواد شیمیایی صنعتی (به خصوص حلال‌ها) می‌تواند عفونت سیستم عصبی را برای فرد ایجاد کند.
- اختلالات عروقی: نوروپاتی می‌تواند هنگامی ایجاد شود که جریان خون به دست‌ها و پاها به خاطر التهاب، تشکیل لخته خونی، یا سایر اختلالات عروقی دچار محدودیت شود. به این ترتیب اختلال در جریان خون می‌تواند باعث کاهش سطح اکسیژن‌رسانی به سلول‌های عصبی شده و آسیب یا مرگ این سلول‌ها را به همراه داشته باشد.
- عدم تعادل ویتامین‌ها در بدن: سطوح مناسب ویتامین E، ۱B، ۶B، ۹B، ۱۲B، و نیاسین برای عملکرد مناسب سیستم عصبی لازم و ضروری هستند.
- مصرف الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند باعث دفع و از بین رفتن تیامین و سایر مواد مغذی بدن شده و در نهایت نوروپاتی در ناحیه دست‌ها و پاها را ایجاد کند.
هنگامی که نتوان علت دقیق نوروپاتی را مشخص کرد، در اصطلاح به این شرایط نوروپاتی ایدیوپاتیک (بدون علت مشخص) گفته می‌شود. در حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد موارد نوروپاتی از این نوع هستند. از طرف دیگر ۳۰ درصد دیگر موارد نوروپاتی در نتیجه دیابت ایجاد می‌شود.
علائم نوروپاتی
نشانه هایی که در انواع مختلف این اختلال بیشتر شایع هستند، به شرح ذیل میباشند:
- بی حسی دست ها و پاها
- احساس سوزش
- دردهایی شبیه به شک الکتریکی
- تشدید حساسیت در قدرت لامسه
- نیاز به هماهنگی و کنترل
- ضعف عضلانی
کلیه ی علائم ذکر شده در نـوروپاتی خارجی بیش از پیش قابل رویت هستند. این نوع بخصوص نوروپاتی بیشتر بر روی اعصاب زیر تاثیر می گذارد: اعصاب حسی که مسئول دریافت محرک هایی نظیر لمس کردن و درد هستند. اعصاب حرکتی که کنترل حرکت ماهیچه ها را به عهده دارند و همچنین اعصاب غیر ارادی که مسئول عملکرد فعالیت های غیر ارادی بدن مانند: فشار خون، سیستم گوارش و ضربان قلب هستند.
درمان
بریس‌های ارگونومیک/کفش‌های طبی
وسایل کمکی مکانیکی مانند بریس‌های دست و پا می‌توانند درد و میزان ناتوانی فیزیکی را کاهش دهند. این وسایل می‌توانند ضعف عضلانی را تا حدودی جبران کنند و یا گیرافتادگی عصب را تا حدی بهبود دهند.
دارودرمانی
دردهای خفیف را می‌توان در برخی موارد با داروهای مسکن مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی تسکین داد.
داروهای موضعی
داروهای موضعی نیز راه دیگری برای درمان درد نوروپاتی هستند. دو مورد از این داروها عبارت‌اند از لیدوکائین موضعی (داروی بی‌حس‌کننده) و کپساسین (ماده‌ی موجود در فلفل تند که گیرنده‌های عصبی را مسدود می‌کند).
اوزون تراپی
اوزون‌درمانی، روش درمانی جدیدی برای نوروپاتی محیطی است که اکسیژن فعال برای ایمنی بدن را افزایش، گردش خون را بهبود و التهاب را کاهش می‌دهد و سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کند. روش اوزون تراپی از طریق غنی‌سازی خون و لنف عمل می‌کند و موجب کاهش درد و گرفتگی عصب‌ها می‌شود.
پلاسمای غنی از پلاکت(PRP)
پی آر پی (پلاسمای غنی از پلاکت) یک روش احیا کنند است که در آن محلولی که دارای غلظت بسیار بالای پلاکت است، در اطراف عصب آسیب‌دیده تزریق می‌شود. پلاکت‌ها دارای فاکتورهای رشد نوروژنیک هستند و بدن شما به طور طبیعی، نیروی درمانی خود بر روی نقاطی متمرکز می‌کند که در آن PRP تزریق شده است.
میکروواس تراپی (MICRO-VAS)
میکروواس تراپی (Micro-Vas) یکی از روش‌های درمانی تائید شده توسط سازمان FDA است که نوروپاتی را درمان و روند پیشروی آن را معکوس می‌کند. در روش میکروواس تراپی، در عضلات درگیر بیماری، چرخه‌هایی از انقباضات ملایم و سپس رهاسازی (شل شدن عضله) ایجاد می‌گردد. این روند موجب افزایش سطح اکسیژن در بافت‌های آسیب‌دیده می‌شود و بنابراین روند درمان تسریع پیدا می‌کند.
ورزش
ورزش کردن برای درمان نوروپاتی محیطی، بیماران را هم به لحاظ روحی و هم به لحاظ جسمی، تسکین می‌دهد. ورزش کردن موجب افزایش جریان خون می‌شود که این موضوع موجب کاهش گرفتگی عضلات در نواحی مورد نظر شده و بافت‌های عصبی را تقویت می‌کند. ورزش‌های مخصوص نوروپاتی محیطی به کاهش استرس‌هایی که منجر به افسردگی می‌شوند، کمک می‌کند.
حرکات افزایش انعطاف
کشش ساق پا
کشش همسترینگ در حالت نشسته
کشش رباط (فاسیت پلانتار) کف پا
تمرینات افزایش قدرت عضلانی
اسکات با کمک صندلی
جمع کردن مچ پا به طرف داخل
تمرینات تعادلی
باز کردن مفصل لگن
بالا آوردن پا از کنار
