کمر درد شدید: علت و درمان آن با فیزیوتراپی و ورزش
کمر درد یک مشکل بسیار شایع است که معمولاً علت درد کمر یک بیماری جدی نیست. بدترین حالت درد کمر معمولا به سرعت بهتر می‌شود. معمولاً برای رفع آن داروهای مسکن ساده و تغییر فعالیت مورد نیاز است. در حدود نیمی از افرادی که به کمر درد مبتلا می‌شوند، دوره‌های درد بعدی را تجربه خواهند کرد. اولین گام برای مدیریت درد کمر، رد کردن احتمال هرگونه مشکل پزشکی مانند عفونت یا شکستگی است. (اگر چه به ندرت این‌ها علت کمر درد هستند).
فهرست مطالب
ساختار کمر
کمر شما ساختار پیچیده‌ای است که حمایت لازم برای لگن، پاها، قفسه سینه، بازوها و جمجمه شما را فراهم میکند. ستون فقرات از استخوان‌های موسوم به مهره تشکیل شده است که با قفل شدن در یکدیگر شکل یک ستون-S مانند، شل و منعطف را می‌سازند.
هر مهره توسط یک بافت اسفنجی یا غضروف به نام دیسک بین مهره‌ای محافظت می‌شود. این دیسک به عنوان ضربه‌گیر عمل میکند و به ستون فقرات، قابلیت انعطاف‌پذیری می‌دهد. دیسک‌ها یک ساختار مسطح با یک مرکز ژله مانند دارند. مهره‌ها توسط یک جفت مفصل کوچک موسوم به مفاصل "فاست" به هم متصل می‌شوند. شبکه‌ای از بافت همبند به نام رباط‌ها کل ستون فقرات را به هم متصل می‌سازد.
لایه‌های پیچیده عضلات، پشتیبانی ساختاری فراهم میکند و به ستون فقرات اجازه حرکت می‌دهد. نخاع از طریق مخروط نخاعی عبور کرده و مغز را به بقیه بدن متصل میکند.
انواع مشکلات کمر
مشکلات متعدد و مختلف کمر وجود دارد که همگی می‌تواند باعث درد کمر شوند، مانند:
- آسیب‌های بافت نرم، مانند رگ به رگ شدن و کشیدگی
- مشکلات دیسک
- استرس پوسچرال (فشار ناشی از حالت بدن)
- سیاتیک (التهاب عصب)
- مشکلات ساختاری
- بیماری
- شکستگی
علت‌ها و عوامل کمر درد
علل احتمالی بسیاری برای درد کمر وجود دارد و اغلب تعیین قسمت مشکل‌ساز کمر دشوار است. هر قسمت از کمر اگر دچار صدمه یا بیماری شود، پتانسیل آن را دارد که موجب درد کمر شود. اغلب افراد مبتلا به کمر درد هیچ آسیب قابل توجهی در ستون فقرات خود ندارند. بلکه منشاء درد آنها از عضلات، رباط‌ها و مفاصل است.
بعضی از دلایل کمر درد عبارتند از:
- التهاب مفاصل (آرتریت) - آرتروز و تنگی کانال نخاعی کمر دو شکل از آرتریت مرتبط با کمر درد هستند.
- کشیدگی عضلات و رباط‌ها - اگر کمر شما مشکلی دارد و یا اگر مشکلات کمر شما از قبل وجود داشته است، شما بیشتر مستعد آسیب‌های بافت نرم مانند رگ به رگ شدن (کشش و یا پاره شدن رباط‌ها) و کشیدگی (آسیب دیدن عضلات و تاندون‌ها) هستید. پوکی استخوان عارضه‌ای است که موجب از دست دادن تراکم استخوان و استحکام آن می‌گردد. طی این بیماری، مهره‌ها می‌توانند چنان متخلخل و شکننده شوند که به راحتی بشکنند. در این‌گونه موارد، درد کمر به علت شکستگی مهره خواهد بود.
- سیاتیک – اگر عصبی که از پایین کمر به پا امتداد دارد، توسط یک دیسک مهره‌ای فشرده شود، درد سیاتیک رخ خواهد داد.
- استرس - یکی از عوارض جانبی استرس، افزایش تنش عضلانی است که می‌تواند منجر به خستگی، سفتی و درد موضعی شود. سفتی مداوم عضلات می‌تواند موجب عدم تعادل در وضعیت بدن شده و ممکن است انحراف ستون فقرات را ایجاد کند.
- مشکلات ساختاری- حالت نامناسب کمر به مدت طولانی، پوکی استخوان و اختلالات ژنتیکی (مثل کیفوز یا گوژ پشتی)، انحنای قسمت فوقانی کمر (که گاهی اوقات گوژپشتی نامیده می‌شود) و انحراف ستون فقرات، که انحنای یک طرفه ایجاد میکند)، می‌تواند با وارد کردن استرس و فشار بر ساختار ستون فقرات، موجب درد کمر شوند.
اکثر دردهای مداوم کمر ممکن است با التهاب مفاصل فاست و تخریب دیسک‌های مرتبط در ارتباط باشد. با این حال، افراد مبتلا به این وضعیت ممکن است هیچ‌گونه دردی نداشته باشند.
پیشگیری از کمر درد
در اغلب موارد، می‌توان با ایجاد چند تغییر در شیوه زندگی خود، از درد کمر پیشگیری کرد. برخی از توصیه‌های مفید عبارتند از:
- ورزش منظم
- بلند کردن و حمل اشیاء به شیوه بی‌خطر- اگر می‌خواهید یک بار سنگین را بلند کنید، ابتدا چمباتمه زده، جسم را تا حد امکان نزدیک به بدن خود نگه دارید و آن را با تکیه بر پاهای خود بلند کنید. هنگام بلند کردن، کمر خود را صاف نگه دارید.
- حفظ وزن مناسب بدن
- آگاهی از وضعیت قرار گیری بدن خود- به وضعیت بدن خود به ویژه در موقعیت‌های نشسته (مانند رانندگی یا نشستن پشت یک میز برای مدت زمان طولانی) توجه کنید.
- استراحت به طور منظم- هنگام رانندگی، ایستادن و یا نشستن برای مدت زمان طولانی، حداقل هر یک ساعت، استراحت کنید.
- آرامش - برخی از تکنیک‌های تمدد اعصاب برای کاهش سطح استرس و تنش عضلانی را یاد بگیرید.
زمان مراجعه به پزشک
خطرات مصرف داروها برای درمان کمر درد
به طور قدیمی، پزشکان سریعاً داروهایی مانند داروهای غیراستروئیدی ضد التهابی (NSAIDs)، استامینوفن و حتی مخدرها برای درمان درد کمر بیماران تجویزمی‌کنند. اما حتی اگر این داروها بتواند درد کمر را فوراً تسکین دهد، اما اثرات آنها موقت بوده و دیر یا زود درد کمر دوباره برخواهد گشت. حتی در برخی موارد موجب هایپرآلژزیا یا افزایش حساسیت به درد می‌شود!
علاوه بر این، داروهایی که برای تسکین درد کمر تبلیغ می‌شوند، با عوارض جانبی شدیدی همراه هستند. به عنوان مثال، NSAID ها که یکی از رایج‌ترین داروهای تجویزی در بازار هستند، نه تنها شما را دو الی چهار برابر بیشتر در معرض خطر حمله قلبی، سکته و دیگر مشکلات قلبی و عروقی قرار می‌دهد، بلکه ممکن است باعث مشکلات زیر گردد:
- مشکلات گوارشی شدید، مانند خونریزی دستگاه گوارش
- افزایش فشار خون
روش‌های درمان کمر درد
در دو هفته اول بعد از شروع اولین مرحله کمر درد، تمرکز درمان بر کاهش درد و حفظ تحرک کمر می‌باشد. گزینه‌های درمانی عبارتند از:
فیزیوتراپی
در کلینیک تخصصی فیزیوتراپی آرمانی درمان‌های متنوع و کارآمد بسیاری برای درمان کمر درد موجود است. که برای هر بیمار بسته به شرایط بیماری و علت کمر درد ممکن است یک یا چند مورد از درمان‌های زیر به کار گرفته شود:
درمان دستی
یکی از بهترین راه‌کارها برای کمک به درمان درد کمر، مراجعه به یک فیزیوتراپ مجرب است.
مشکل این است که بسیاری از افراد، از درمان دستی صرف‌نظر می‌کنند، تنها بر اساس این تفکر که درمان دستی فقط "هل دادن استخوان به محل خود" است. اما روش درمان دستی بسیار فراتر از این است.
درمانگران مجرب، متخصصان بیماری‌های استخوان و پزشکان درمان طبیعی، قابل اعتماد هستند، زیرا آنها بین چهار تا شش سال، آموزش گسترده‌ای در زمینه مدیریت اختلالات اسکلتی عضلانی دریافت کرده‌اند. این متخصصان، آموزش جامعی برای مدیریت مشکلات عضلانی- اسکلتی دیده‌اند.
بسیاری از مطالعات تأیید کرده‌اند که مدیریت درمان دستی، به ویژه هنگامی که برای درمان کمردرد استفاده می‌شود، بسیار امن‌تر و ارزان‌تر از درمان‌های آلوپاتی است.
سرما یا گرما درمانی
درمان با استفاده از گرما و سرما ممکن است درد و تنش عضلانی در روزهای اولیه کمر درد را کاهش دهد. اِعمال یخ بر کمر می‌تواند با منقبض کردن رگ‌های خونی، التهاب و تورم را کاهش دهد. سرما همچنین به عنوان کند کننده تکانه‌های عصبی عمل میکند، در نتیجه احتمال کمتری وجود دارد که ماهیچه‌های شما منقبض شود و به این ترتیب درد کمر شما کاهش می‌یابد. برخی از مطالعات نشان می‌دهد که گرما درمانی یک روش مؤثر برای کمر درد حاد غیر اختصاصی (مکانیکال) است.
کشش ستون فقرات
کشش ستون فقرات، نوعی درمان با رفع فشار (دکمپرشن) است که فشار بر ستون فقرات را کاهش می‌دهد. این روش می‌تواند به صورت دستی و یا مکانیکی انجام شود.
تکنیک کشش ستون فقرات برای درمان بیرون‌زدگی دیسک، درد سیاتیک، بیماری دژنراتیو دیسک، فشردگی اعصاب و بسیاری از عوارض کمر که ممکن است باعث درد کمر گردد، استفاده می‌شود. در این تکنیک، به منظور برداشتن فشار از روی دیسک‌های فشرده شده، ستون فقرات کشیده می‌شود. این عمل موجب صاف شدن ستون فقرات و بهبود توانایی بدن برای ترمیم خود می‌شود.
تحریک الکتریکی
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) می‌تواند با ارائه یک جریان الکتریکی کوچک به نقاط کلیدی در یک مسیر عصبی، درد را کاهش دهد. وارد شدن جریان الکتریکی از طریق الکترودهای متصل به پوست بدن و درمان کمر درد با الکتروتراپی دردناک یا مضر نیست.
طب سوزنی
طب سوزنی یک بخش مهم از طب سنتی چینی است که شامل وارد کردن سوزن‌های نازک در نقاط خاصی در بدن است. با توجه به نظریه چینی، تحریک نقاط خاص می‌تواند جریان انرژی حیاتی به نام "چی" را برای بهبود سلامتی و یا انسداد درد بیمار، اصلاح کند. به عقیده پزشکان، طب سوزنی به احتمال زیاد با تحریک بدن به انتشار ماده شیمیایی ضد درد به نام اندورفین، عمل میکند.
ماساژ
دریافت ماساژ یکی دیگر از راه‌کارهای ساده است که نه تنها به کاهش درد کمر (و انواع دیگر درد) کمک میکند، بلکه اضطراب را نیز تسکین می‌دهد. ماساژ مزایای سلامتی اثبات شده‌ای دارد که در حال حاضر حتی در بیمارستان‌های معمولی نیز به رسمیت شناخته شده و به عنوان یک درمان استاندارد برای بیمارانی که عمل جراحی انجام داده‌اند، در نظر گرفته می‌شود. ماساژ باعث انتشار اندورفین در بدن می‌شود که به القاء آرامش، تسکین درد و کاهش سطح مواد شیمیایی استرس، مانند کورتیزول و نورآدرنالین کمک میکند. همچنین با کاهش ضربان قلب، تنفس و سوخت و ساز و کاهش فشار خون بالا، اثرات مخرب استرس را خنثی میکند.
لیزر پرتوان
برخی از افراد برای کاهش درد کمر خود، بلافاصله به سراغ گزینه جراحی می‌روند، اما توصیه پزشکان ما در کلینیک آرمانی، برخلاف آن است، مگر اینکه شما سایر گزینه‌های درمانی فوق‌الذکر را امتحان کرده باشید. با این حال، اگر هیچ یک از این روش‌ها برای شما نتیجه‌بخش نباشد، ما به شما توصیه می‌کنیم لیزر پرتوان را امتحان کنید.
لیزر درمانی مادون قرمز با تحریک آنزیم سیتوکروم اکسیداز در میتوکندری سلول‌های شما عمل میکند. این عمل موجب افزایش گردش خون میکرو و جریان سلول‌های قرمز خون در منطقه تحت درمان می‌شود. لیزر درمانی در فیزیو تراپی با لیزر پرتوان به کاهش درد و التهاب کمک میکند و باعث افزایش ترمیم بافت در بافت‌های نرم و سخت، از جمله ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و رباط‌ها می‌شود. همچنین با اکسیژن رسانی به بافت‌های شما عملکرد وریدی و لنفاوی را باز می‌گرداند.
ورزش
فعالیت بدنی، فواید زیادی از جمله آرامش و ریلکس شدن بدن و کاهش استرس دارد. همچنین شواهد گسترده‌ای موجود است که ورزش منظم، سطح اندورفین منتشر شده در مغز را که به احساس خوب کمک میکند، افزایش می‌دهد. اکثر پزشکان حداقل ۲۰ دقیقه ورزش‌های قلبی- عروقی را حداقل ۳ بار در هفته توصیه می‌کنند.
۱- کشش عضلات کمر- به پشت بخوابید و دست‌ها را بالای سر خود قرار دهید. زانوهای خود را خم کرده و کف پاهای خود را روی زمین قرار دهید. زانوهای خود را به آرامی به یک سمت بچرخانید و ۱۰ ثانیه نگه دارید. این تمرین را ۳ بار برای هر طرف انجام دهید.
نکته: زانوی بالایی باید درست بر روی زانوی زیرین قرار بگیرد.
۲- حرکت لانژ ( برای کشش عضلات جلوی ران و شکم) – بر روی یک زانو خم شوید و زانوی دیگر را در مقابل خود قرار دهید. در حالی که به جلو نگاه می‌کنید، زانو را بالا ببرید. به مدت ۵ ثانیه نگه دارید. این تمرین را ۳ بار برای هر طرف انجام دهید.
۳- ایستادن بر روی یک پا به سمت جلو (برای کشش عضلات جلوی ران)- برای حفظ تعادل، دست خود را به چیزی تکیه دهید. پای خود را ۱۰ ثانیه نگه دارید. این تمرین را ۳ بار برای هر طرف تکرار کنید.
۴- ایستادن بر روی یک پا به سمت عقب (برای کشش عضلات پشت پا)- با حفظ تعادل، پای خود را صاف و کشیده بر روی یک صندلی قرار دهید. زانوی دیگر خود را خم کنید تا عضلات همسترینگ آن کشیده شود. این تمرین را ۳ بار برای هر طرف تکرار کنید.
۵- کشش زانو تا سینه ( برای کشش عضلات باسن یا گلوتئال)- به پشت بخوابید، یکی از زانوهای خود را بالا آورده و به آرامی به سمت قفسه سینه خود بکشید، به مدت ۵ ثانیه نگه دارید. این تمرین را تا ۵ بار برای هر پا انجام تکرار کنید.
اصلاح حالت بدن
همانطور که قبلاً گفته شد، نه درمان دستی و نه طب سوزنی به عنوان یک درمان قطعی برای مشکلات کمر در نظر گرفته نمی‌شود. هیچ کدام از این دو روش قادر به اصلاح مشکل کمر ناشی از ضعف عضلانی و یا استرس پوسچرال ( فشار ناشی از استقرار نامناسب) نخواهد بود. این نوع مشکلات باید با آموزش مجدد و تمرین عضله خاص و اصلاح وضعیت قرارگیری به منظور حفظ بهبود به دست آمده توسط روش‌های دیگر درمان گردد. حداقل، بیمار باید از درمانگر خود آموزش‌ها و تمریناتی را دریافت کند تا از طریق اجتناب از حالت نامناسب بدن و فعالیت‌های تشدید کننده برخی از علائم این بیماری، از بدتر شدن مشکل کمر خود پیشگیری کند. این آموزش ممکن است در مورد طرز نشستن صحیح بر صندلی، وارد و خارج شدن از ماشین، رانندگی، حالت خواب و غیره باشد.
