گردن درد: علت و درمان آن با فیزیوتراپی و ورزش

درد ناگهانی گردن عارضه‌ای شایع است و از هر سه نفر، دو نفر آن‌ها ممکن است به این عارضه دچار شوند. در بسیاری از موارد این درد نشانه‌ی مشکل گردن یا بیماری خاصی نیست و اغلب علت دقیق درد نیز نامعلوم است، به همین دلیل به آن "درد نامعلوم گردن" می‌گویند. ولی در بسیاری از موارد دلیل آن پيچ‌ خوردگى‌ جزئی یا قرار گرفتن بدن در حالت نامناسب است و اغلب بدون نیاز به درمان گردن درد به‌طورکامل بهبود می‌یابد. توصیه کلی ما این است که گردن را حرکت دهید و فعال نگه دارید تا از خشک شدن آن جلوگیری کنید. در برخی از موارد تا زمان از بین رفتن درد می‌توان از مسکن‌ها استفاده کرد ولی اگر درد ادامه پیدا کند و بیشتر شود، به درمان گردن درد بیشتری نیاز خواهید داشت.

آشنایی با ساختار داخلی گردن

پشت گردن شامل ستون فقرات گردنی، ماهیچه‌ها و رباط‌هایی است که آن را احاطه کرده‌ و تثبیت کرده‌اند. ستون فقرات گردنی از هفت استخوان به نام مهره‌ها تشکیل شده‌ است.

• دو مهره‌ی اول در حالت سکون کمی متفاوت هستند، چون ستون فقرات را به جمجمه متصل می‌کنند و اجازه‌ی چرخیدن سر به اطراف را می‌دهند.
• پنج مهره‌ی پایینی هم استخوان‌های برآمده دارند و تقریباً استوانه‌ای شکل – کمی شبیه درب قوطی‌‌های حلبی-  هستند.

سطوح این مهره‌ها توسط مفاصل بین مهره‌ای(فاسِت) به‌هم متصل می‌شوند.

بین هر مهره دیسک وجود دارد. هردیسک‌ها در بخش خارجی، از قشری لیف مانند و محکم و در بخش داخلی از ماده‌ای ژل مانند و نرم‌تر ساخته شده‌ است. دیسک‌ها مانند ضربه‌‌گير عمل می‌کنند و باعث انعطاف‌پذیری ستون فقرات می‌شوند.

رباط‌های محکم نیز پشتیبانی و استحکام بیشتری را برای مهره‌های هم‌جوار به‌وجود می‌آورند. ماهیچه‌های مختلفی که به ستون فقرات متصل هستند، آن را قادر به خم شدن و حرکت در جهات مختلف می‌سازند.

نخاع، که توسط ستون فقرات از آن محافظت می‌شود، حاوی بافت‌های عصبی است که وظیفه‌ی دریافت و ارسال پیام‌ها به مغز را بر عهده دارد. عصب‌ها از نخاع و از بین مهره‌های گردن بیرون می‌آیند تا پیام‌ها را به گردن و بازو ارسال و یا از آن‌ها دریافت کنند. به منظور خون‌رسانی به بخش عقبی مغز نیز یک شریان اصلی خون به نام "سرخرگ مهره‌ای"  از کنار مهره‌ها می‌گذرد.

انواع درد گردن و دلایل آن

رگ‌ به ‌رگ شدن یا خشک شدن گردن

برخی مواقع اتفاق می‌افتد که صبح  ناگهان از خواب بیدار می‌شویم و می‌بینیم گردن‌مان به یک طرف پیچیده و در همان وضعیت قفل شده‌ است. به این وضعیت تورتيكولي‌ (كجي‌ گردن‌) حاد گفته می‌شود که این حالت  به دلیل آسیب‌دیدگی‌ ماهیچه‌های گردن رخ می‌دهد.

دلیل دقیق كجي‌ حاد گردن‌ هنوزناشناخته است اما در مواردی مانند طرز قرارگیری نامناسب بدن، خوابیدن بدون تکیه‌گاه مناسب برای گردن و یا حمل بارهای نامتعادل و سنگین (مانند حمل کیف سنگین با دست) شاهد وقوع آن هستیم. ‌كجي‌ حاد گردن‌ معمولاً بین ۲۴ ساعت تا ۴۸ ساعت طول می‌کشد ولی حتی ممکن است بهبودی علت گردن درد تا یک هفته نیز زمان ببرد.

فرسودگى و سائيدگى گردن

گاهی اوقات گردن درد به سبب فرسودگى و سائيدگى استخوان‌ها و مفاصل گردن رخ می‌دهد که در واقع حاصل نوعی التهاب مفصل، به نام اسپوندیلوز گردن‌ می‌باشد.

بیشتر مردم به‌طور طبیعی با بالا رفتن سن دچار اسپوندیلوز گردن‌ می‌شوند. هرچند همیشه علائم آن مشهود نیست ولی در برخی از افراد تغییر در استخوان‌ها باعث خشک و سفت شدن گردن می‌شود. در این حالت اطراف عصب‌ها کوفته شده، که در نتیجه باعث انتشار درد شدید گردن به بازوها می‌شود و نیز موجب سوزن سوزن شدن و کرختی دست‌ها و پاها می‌گردد. در بسیاری از موارد این عارضه با انجام درمان مناسب، در عرض چند هفته بهبود می‌یابد.

واخوردگى‌ گردن‌ (آسیب شلاقی گردن)

واخوردگى‌ گردن‌ آسیبی است  که به سبب پرتاب ناگهانی سر به سمت جلو، عقب، یا پهلوها در گردن به‌وجود می‌آید و اغلب بعد از یک ضربه‌ی ناگهانی مانند تصادفات جاده‌ای به‌وجود می‌آید. در این حالت، به دلیل ضربه‌ی شدید، سر به شدت پرتاب شده و تاندون‌ها و رباط‌های گردن آسیب می‌بینند.

واخوردگى‌ گردن‌ می‌تواند علاوه بر درد و سفتی، باعث درناک شدن ماهیچه‌های گردن (احساس درد هنگام لمس ماهیچه‌ها)، کاهش حرکات گردن، درد زیاد هنگام حرکت دادن و همچنین ایجاد سردردها در گردن نیز بشود.

تحت فشار قرار گرفتن عصب

این نوع از گردن درد به سبب کوفتگی عصب گردن به‌وجود می‌آید و به "رادیکولوپاتی گردنی" (درگیری ریشه‌ی عصب‌های گردن) معروف است. این مشکل معمولاً به سبب شکافتگی یکی از دیسک‌ها ی مابین مهره‌های بالایی ستون فقرات به وجود می‌آید، در این حالت دیسک باز شده و ماده‌ی ژله مانند آن به سمت محل عصب بیرون می‌زند و موجب تحت فشار قرار گرفتن عصب می‌شود.

این عارضه بیشتر در افراد سالخورده شایع است، زیرا همانطور که سن افراد بالا می‌رود دیسک‌های ستون‌فقرات، آب‌ درون‌شان را از دست می‌دهند، در نتیجه انعطاف پذیری آن‌ها کم شده و احتمال شکافتگی دیسک‌ها بالاتر می‌رود.

گاهی می‌توان درد را توسط مسکن‌ها و پیروی از توصیه‌های زیر کنترل کرد، هرچند برای برخی افراد جراحی تنها راه باقی مانده است.

علائم درد گردن

علائم درد گردن عبارتند از:

• گسترش درد در گردن که ممکن است به شانه یا قاعد‌ه‌ی جمجمه نیز سرایت ‌کند.
• محدود شدن حرکت و بدتر شدن گردن درد هنگام حرکت،که گاهی این درد به دست‌ها و حتی گاهی به انگشتان نیز سرایت می‌کند.
• برخی اوقات نیز ممکن است فرد در بخشی از بازو یا کف دست، احساس سوزن سوزن شدن داشته باشد و دلیل آن تحریکِ عصبی است که  از نخاع گردن به سمت دست کشیده شده است.

اگر شما هم این علائم را دارید با پزشک تماس بگیرید، تا با انجام بررسی مطمئن شوید که فشار یا آسیب عمده‌ای به عصب گردن وارد نشده باشد.

تشخیص درد گردن

جراح‌ مغز و اعصاب‌ براساس سابقه‌ی بیمار، علائم، معاینه‌ی فیزیکی و انجام مطالعات تشخیصی -در صورت نیاز- وجود درد گردن را تشخیص می‌دهد. برای برخی از بیماران ممکن است فیزیوتراپی یا درمان‌های‌ دارویی مؤثر نباشد که در این صورت از روش‌های متعارف و سپس انجام آزمایش‌های تصویرنگاری استفاده می‌شود، این آزمایش‌ها عبارتند از:

• سی تی اسکن
• دیسکوگرافی
• الکترومیوگرافی
• تستسرعت هدايت عصبي
• اِم آر آی
• میلوگرافی
• تست بلوک انتخابی ریشه عصبی
• اشعه‌ی ایکس

درمان‌های مربوط به "درد نامعلوم گردن"

انجام تمرینات گردن‌ و فعال نگه داشتن آن

هدف این است که شما تا جای ممکن حرکت گردن را به طور عادی انجام دهید. در ابتدا ممکن است شدت درد بسیار زیاد بوده و به یک یا چند روز استراحت نیاز داشته باشید. با این وجود، باید به محض اینکه توانستید، تمرینات گردن را به‌طور ملایم انجام دهید و نبایستی اجازه دهید گردن شما سفت و خشک شود. همچنین سعی کنید به تدریج، دامنه‌ی حرکات گردن را افزایش دهید. هرچند ساعت یکبار باید گردن را در جهات مختلف حرکت داده و این کار را چندین مرتبه در روز تکرار کنید و تا جای ممکن  فعالیت‌‌های عادی‌ خود را  از سر بگیرد. نگران نباشید، با حرکت دادن گردن،‌ آسیبی به آن نخواهد رسید.

داروها

اغلب استفاده از مسکن‌ها برای تسکین مفید واقع می‌شود.

• پاراستامول. اگر از نوع قوی آن استفاده شود برای تسکین درد کفایت می‌کند و نیازی به انواع دیگر مسکن‌ها نیست. برای بزرگسالان دو قرص ۵۰۰ میلی‌گرمی، ۴ مرتبه در روز تجویز می‌شود.
• مسکن‌های ضد التهابی. برای برخی افراد این نوع قرص‌ها بهتر از پاراستامول جواب می‌دهد.این نوع قرص‌ها را می‌توان  به تنهایی یا همراه با پاراستامول مصرف کرد. مسکن‌های ضد التهابی حاوی ایبوپروفن هستند و آن‌ها را می‌توان با نسخه یا بدون نسخه‌ی پزشک از داروخانه‌ها تهیه کرد.

• دیکلوفناک و ناپروکسن. از انواع مسکن‌های التهابی هستند و برای تهیه آن‌ها به نسخه و اجازه‌ی پزشک نیاز است. افرادی که زخم معده، آسم، فشار خون بالا، نارسایی کلیه، نارسایی قلبی دارند،  نباید مسکن‌‌های ضدالتهابی مصرف کنند.

• مسکن‌های کدئین. اگر مصرف مسکن‌های ضدالتهابی مؤثر نبود یا مصرف آن‌ها برای شخص  امکان پذیر نباشد، مسکن‌های کدئین گزینه‌‌ی بعدی هستند. اغلب کدئین‌ها همراه با پاراستامول مصرف می‌شود. به دلیل ایجاد یبوست بعد از مصرف مسکن‌های کدئین‌، برای جلوگیری از آن باید آب زیاد نوشید و غذاهای گیاهی با فیبر فراوان مصرف کرد.
• دیازپام. اگر عضلات گردن خیلی سفت شده باشند‌ و درد نیز شدیدتر شود، گاهی می‌توان شل کننده‌های عضله ، مانند دیازپام را تجویز کرد.

درمان كايروپراكتيك‌ و فیزیوتراپی

پزشکان كايروپراكتيك‌ و فیزیوتراپ‌ها برای درمان از دارو یا جراحی استفاده نمی‌کنند. بنابراین اگر متوجه عارضه‌ای شوند که خارج از تخصص آن‌ها باشد -مانند تشخیص شکستگی گردن یا تشخیص بیماری اندامی- شمارا به پزشک مناسب یا متخصص مربوطه ارجاع خواهند داد.

تنظیم گردن

تنظیم گردن(که به آن جا انداختن گردن هم می‌گویند) روشی کاملاً دقیق است، که در آن برای جا اندازى مفاصل‌ دست‌ها بر روی مفاصل گردن کار می‌کنند. تنظیم گردن در بهبود قابلیت حرکت ستون فقرات و بازگرداندن دامنه‌ی حرکتی آن تأثیر گذار است؛ همچنین از این روش می‌توان برای افزایش قابلیت حرکت عضلات به‌هم پیوسته نیز بهره گرفت. بعد استفاده از این روش معمولاً بیماران متوجه بهبود در توانایی چرخش و خم کردن سر و نیز کاهش درد و سفتی گردن می‌شوند.

ماساژ درمانی

ماساژ درمانی توسط فیزیوتراپ‌ها و متخصصین بيماري‌هاى استخوان انجام می‌شود. در این روش پزشک درمانگر با دستانش به پوست، ماهیچه‌ها و تاندون‌ها فشار وارد کرده و آن‌ها جابه‌جایی می‌کند. ماساژ می‌تواند تنش و گرفتگی ماهیچه را تسکین داده، و به نرم کردن مفاصل خشک و ایجاد آرامش کمک کند.

مانیپولاسیون (جا انداختن مهره‌های گردن با دست)

جا اندازی مهره‌ها (که معمولاً متخصص بيماريهاى استخوان این کار را انجام می‌دهد) گزینه‌ای دیگر برای درمان عوارض خاص گردن است. پزشک درمانگر با هدف از بین بردن درد و خشکی گردن  با دستانش مفاصل گردن را تنظیم  می‌کند. این روش برای برخی از اشخاص مناسب نیست، زیرا در آن خطر عوارض جانبی جدی از جمله آسیب‌دیدگی‌های گردن و حتی سکته مغزی وجود دارد، بنابراین پیش از انجام این روش درمانی، حتماً با پزشک‌تان مشورت کنید.

ایموبیلاسیون (بی‌حرکتی)

در این روش برای ثابت نگه‌ داشتن گردن بیمار و برداشتن فشار از روی آن، از گردن‌بند (بریس گردن) استفاده می‌شود.

طب سوزنی

درمان دیگری که می‌تواند درد گردن را تسکین دهد طب سوزنی است، در این روش ، سوز‌ن‌هایی کوچک را درست زیر سطح پوست به نواحی خاصی از بدن به نام نقاط طب سوزنی فرو می‌کنند. به گفته‌ی بسیاری از بیماران این روش موجب کاهش درد آن‌ها شده است.

تِراکشِن(کشش درمانی)

کشش درمانی مستلزم ایجاد کشش طولانی مدت بر روی گردن است، و برای برخی افراد مبتلا به درد گردن، موجب تسکین سریع درد می‌شود، به‌ویژه اگر درد مربوط به تحت فشار قرار گرفتن ریشه‌ی عصب یا گرفتگی عضله باشد.

نرواستیمولیشن تراپی (درمان با تحریک نخاع)

درمان با نرواستیمولیشن تراپی، یا تحریک نخاع، در واقع اعمال جریان الکتریسیته با ولتاژ پایین به ستون پشتی - ناحیه‌ای در نخاع- یا عصب‌های پیرامونی آن است. در این روش با استفاده از دستگاهی مخصوص از رسیدن علائم الکتریکی درد توسط تحریک کننده درد به مغز جلوگیری می‌شود و علائم درد با علائم آرامش بخش جایگزین می‌گردند. ناحیه‌ای که درد آن قطع می‌شود، احساس مومور در آن به‌وجود می‌آید.

سرما و گرما درمانی

از دیگر راهکارهای تسکین درد گردن، گرم‌کردن و سردکردن ناحیه‌ی درد است. می‌توان با قرار دادن کیسه‌ی آب گرم یا کیسه‌ی یخ در محل درد به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در هر بار و چهار تا شش بار در روز، درد گردن را تسکین داد. هنگام استفاده از این دو روش، باید از یک حوله یا پارچه بین کیسه‌ها و بدن‌ برای جلوگیری از تماس مستقیم آن‌ها با پوست استفاده کرد.

استفاده از دستگاه تنس

نام اصلی این روش تحریک الکتریکی ماوراء پوستی عصب است که به طور خلاصه به آن تنس گفته می‌شود. استفاده از دستگاه تنس درمانی غیر تهاجمی و بدون نیاز به دارو است و در آن از جریان خفیف الکتریکی برای قطع ارسال پیام‌های درد به مغز استفاده می‌شود. روش غیر تهاجمی به معنی درمان بدون درد، و بدون خونریزی و بدون ایجاد خراش در پوست است.الکتروتراپی یک روش درمانی است که در آن از تحریک الکتریکی با هدف کاهش علائم درد و ناراحتی از طریق دستکاری عملکرد اعصاب فعال در مکانیزم درد و یا سیستم ایپوئیدی استفاده می‌شود. درمان گردن درد با الکتروتراپی یکی از روش های موجود برای بهبود درد گردن است.